Inspiratie

Theoretich kader

Als theoretisch kader van jongerenwerk gebruiken we op D'Broej het “Continuum of Youth Engagement”, zoals beschreven in “An Emerging Model for Working with Youth. (Community Organizing + Youth Development = Youth Organizing” N°1 Occasional Papers Series on Youth Organizing, van The Funders’ Collaborative on Youth Organizing).

Omschrijving model

De theorie van het "Youth Engagement Continuum" was een stimulans voor het ontwikkelen van nieuwe methoden en technieken om tegemoet te komen aan de behoefte van jongeren om te participeren aan de maatschappij. Anderzijds beperkte men zich niet tot het aanpakken van de individuele problemen van jongeren. Vanuit het veld van positive youth development heeft men een reeks van collectieve empowerment technieken ontwikkeld (Listen, 2003).

Verschillende stappen in het youth engagement continuum

(voor schematische voorstelling zie figure 1 op blz. 14)

In het youth engagement continuum kan men verschillende stappen onderscheiden. De stappen die men kan onderscheiden zijn youth services, youth development, youth leadership development, youth civic engagement en youth organizing. In het volgend stuk zullen deze verschillende stappen worden toegelicht.

Youht services

Hier gaat men zich hoofdzakelijk bezig houden met het bieden van ondersteuning en hulp wanneer jongeren worden geconfronteerd met problemen. Jongeren worden hier gezien als cliënten en niet als actieve participanten. Het al dan niet slagen van interventie wordt bepaald door het feit of men de jongere heeft kunnen helpen om zijn persoonlijke problemen op te lossen. Deze organisaties beperken zich tot preventie of interventie.

Youth development

Jongeren hebben nood aan een gevarieerd aanbod aan diensten om geëngageerd te blijven. Men gaat hier de jongeren opzoeken op hun eigen ontmoetingsplaatsen. Tijdens de activiteiten is het belangrijk om aandacht te besteden aan het uitbreiden van de individuele vaardigheden. Dit kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een positieve identiteit.

Youth leadership development

Men gaat hier jongeren leren om verder te kijken dan hun eigen persoonlijke behoeften. Het is essentieel dat jongeren inzien dat niet enkel zij worden geconfronteerd met problemen maar dat ze samen met anderen gelijkaardige problemen ervaren (Listen, 2003). Tijdens dit stadium houdt collectieve actie in dat men een systeem van wederzijdse hulp ontwikkelt. Als gevolg van deze dynamiek, die het delen van persoonlijke informatie en verhalen op gang brengt, ontdekt men dat men elkaar kan helpen (Steinberg, 1997 in Breton, 2004). Indien één van de doelstellingen van de organisatie empowerment is zal men tijdens deze fase beginnen te ontdekken dat men een mening en een invloed op anderen kan hebben. De organisatie zal in haar programma aandacht moeten besteden aan het ontwikkelen van leiderschap bij de jongeren. Binnen dit model wordt ervoor gepleit om jongeren de culturele en historische dimensies van problemen te laten inzien en te leren begrijpen. Indien men het bewustzijn van jongeren wil vergroten, is het bijgevolg dat men aandacht besteed aan het feit dat een negatief zelfbeeld verbonden is met sociale, economische en politieke factoren (Breton, 2004). Jongeren moeten aangemoedigd worden om binnen de organisatie te participeren aan het beleid of mee te draaien in vormingsorganisaties. Trainingen rond specifieke vaardigheden of buurtprojecten kunnen een toekomstige bijdrage leveren aan de capaciteiten van jongeren. Ze kunnen deelnemen aan het oplossen van problemen en het nemen van beslissingen binnen de organisatie. Binnen deze stap gaat het dus vooral om het opnemen van verantwoordelijkheid binnen de organisatie zelf.

Youth Civic Engagement

Bij youth civic engagement bouwt men verder op de vaardigheden die de jongere heeft verworven tijdens de vorige stap. Het kenmerkende element in deze stap is dat jongeren worden betrokken bij het nemen van beslissingen zowel binnen als buiten de organisatie. Jongeren gaan hier samen beslissen welk specifiek probleem ze willen aanpakken. Tijdens deze fase evolueren jongeren van de oriëntatie “wat kan ik zelf doen” naar “wat kunnen we samen doen” (Listen, 2003). Dit is een cruciaal element tijdens deze fase. Binnen deze fase gaat men dus verder dan de vorige fase doordat het zowel gaat om het opnemen van verantwoordelijk binnen als buiten de organisatie. Als het doel van de organisatie empowerment is moet men verder gaan dan de vorige stap. De grote uitdaging in deze stap is om voort te bouwen op de nieuwe perceptie die men heeft verworven op het zelf en de maatschappij. Op deze manier realiseert men doelgerichte veranderingen die de jongeren in staat zullen stellen om toegang te krijgen tot essentiële hulpbronnen. In deze fase zal er nog verwarring in de groep bestaan rond het idee of men betrokken gaat geraken bij politieke actie of niet. Hier zal de groep zich dan ook vooral focussen op het mobiliseren en voorbereiden van de actie.

Youth Organizing

Youth Organizing vertrouwt op leiderschap van jongeren die werken rond thema’s die een invloed hebben op jongeren en hun buurt. Op het moment dat men een groep jongeren heeft gemobiliseerd is het belangrijk dat men in groep beslist welke acties men gaat ondernemen. Volgens Breton (1995) zal er enkel sprake zijn van empowerment wanneer diegene die betrokken zijn bij de actie daar ook de nodige inspraak bij hebben gehad. De jongeren zelf bepalen rond welk thema ze gaan werken, welke strategie ze gaan hanteren om dit probleem aan te pakken en op het einde evalueren ze hun project. Wanneer jongeren worden betrokken bij het uitvoeren van een buurtonderzoek, directe actie, … levert dit bijdrage aan hun individuele en collectieve leiderschapskwaliteiten. Bij het bepalen van de kosten voor het ondernemen van actie is het belangrijk dat men gaat kijken of men kan rekenen op de steun van de gemeenschap waartoe men behoort. Het ontwikkelen van banden met de lokale buurt is een middel om de steun te verwerven van de buurt en het verlagen van de kostprijs van de actie (Breton, Cox, & Taylor 2003 in Breton, 2004). Om een empowerende effect te hebben is het wel essentieel dat de actie wordt gevolgd door reflectie. Freire verwijst hier naar de praktijk als een constante beweging van actie naar reflectie en terug. Op basis van de evaluatie van de actie kan men beslissen of men tevreden is, of er nog nood is aan verdere actie. Men kan bijvoorbeeld tot de conclusie komen dat er nood is aan meer radicalere vormen van actie. Dergelijke strategieën houden volgens Sacks (1991 in Breton, 2004) een zekere vorm van directe confrontatie in. Op het ogenblik dat men de aandacht heeft getrokken zal men meer gebruik gaan maken van overleg en onderhandeling. Het ontwikkelen van gerichte druk is vaardigheid die onderdrukte groepen in de maatschappij moeten ontwikkelen om empowered te geraken. Deze vaardigheid zal men eerder ontwikkelen wanneer men reed in het begin is betrokken geweest bij het formuleren van wat men nu juist wil bereiken, welke middelen ze zullen gebruiken om hun doel te bereiken,… Zowel in youth organizing, youth leadership, and youth civic engagement wordt er aandacht besteed aan cultuur en identiteit. Het uiteindelijke doel van deze jeugdwerkvorm is het rekruteren van jongeren die er in slagen om veranderingen te realiseren in de buurt. Vooral voor de doelgroep van de werking maatschappelijk kwetsbare jongeren lijkt mij dit persoonlijk noodzakelijk. Binnen deze organisatie vinden jongeren andere jongeren die geconfronteerd worden met gelijkaardige problemen. Ze vinden er eveneens een structuur en een kader waarin ze de wereld rond hen kunnen bestuderen en begrijpen.

Proces van Youth Organizing

Youth Organizing kende vooral in de jaren negentig een zeer groot succes in de Verenigde Staten. Men zou volgende werkdefinitie kunnen hanteren: Youth organizing werkt op basis van lidmaatschap met jongeren rond thema’s die zowel belangrijk zijn voor de jongere zelf als voor de gemeenschap in zijn geheel. De doelstellingen die men wil bereiken is het veranderen van machtsrelaties, het creëren van betekenisvolle institutionele veranderingen en het opleiden van leiders.

Aanpak en strategie

Het is belangrijk dat men zowel aandacht besteedt aan het veranderen en verbeteren van het individu als van de buurt. Organisaties worden gezien als een middel om een invloed uit te oefenen op problemen die in de buurt leven via directe actie, buurtonderzoeken, reflectie en politieke analyse. Jongeren worden als sleutelfiguren gezien in hun buurt om rond thema’s te werken die een directe invloed op hen uitoefenen. De basis veronderstelling in deze strategie is dat de ontwikkeling van jongeren niet volledig is zonder politieke actie. Ontwikkeling wordt hier gekoppeld aan de behoefte van organisatie. Als gevolg van de achtergestelde positie waarin de doelgroep van de werking maatschappelijk kwetsbare jongeren zich bevindt, is dit geen keuze maar een noodzaak. Vanuit de organisatie is het dan belangrijk om vorming te organiseren voor haar leden.

Lidmaatschap

De vraag die zich hier stelt is niet zozeer wat soort lidmaatschap maar eerder lidmaatschap voor wat. Het doel is dat jongeren op een volwaardige manier gaan deel uitmaken van een organisatie. Via hun deelname aan projecten is het de bedoeling dat jongeren een politieke vorming krijgen en dat dit hun bewustzijn vergroot. De motivatie om lid te worden van dergelijke organisaties is vaak dat de jongere het gevoel heeft dat hij iets wil veranderen in zijn buurt. Jongeren worden hier ook betrokken bij het rekruteren van nieuwe leden. Het proces dat men doorloopt om jongeren te rekruteren en aan de organisatie te binden is even belangrijk als het aantal leden.

Directe actie

Het element van directe actie maakt dat deze vorm van jeugdwerk verschilt van het reguliere jeugdwerk. Er wordt voor een bepaald probleem gekozen waar men met de jongeren rond gaat werken. Het uiteindelijke doel is om effectief een verandering te bereiken. Jongeren worden zowel betrokken bij het analyseren, plannen en nadenken over sociale problemen.

De organisatie gaat proberen om een externe stem te zijn voor de jongeren in organen waar beslissingen worden genomen die een invloed hebben op het leven van jongeren. Op intern vlak is belangrijk dat jongeren worden betrokken bij beslissingen die een invloed hebben op de strategie en de acties van de organisatie. Ze moeten ook worden betrokken in het proces waarin de visie van de organisatie wordt vastgelegd.

De volledige tekst van het "Youth Engagement Continuum" vind je hier.

Handleiding

Als leidraad voor acties gebruikten we handleiding van Child-to-Child: "Child-to-Child (CtC) bevordert een gezondheidszorg en wijk-ontwikkeling geleid door kinderen. Child-to-Child gelooft dat je kinderen actief kan betrekken in het oplossen van wijk- en gemeenschapsproblemen. De projecten van Child-to-child zijn een stimulans en uitdaging voor kinderen en werken aan empowering. Op die manier wil CtC kinderen stimuleren om een actieve rol te spelen in hun eigen gezondheid en in de ontwikkeling van zichzelf, andere kinderen, hun ouders en de gemeenschap". Je kan die handleiding van child to child guide hier bekijken.

Interessante organisaties